Celladına aşık olmuşsa bir millet
İster ezan, ister çan dinlet
İtiraz etmiyorsa sürü gibi illet
Müstehaktır ona her türlü zillet.Dünya üç beş bilgisizin elinde
Sanırlar ki tüm ilim kendilerinde
Üzülme, eşeği eşek beğenir
Bir hayır var sana bana kötü demelerinde.Felek ne cömerttir aşağılık insanlara
Ömer Hayyam
Han, hamam, dolap, değirmen hep onlara
Kendini satmayan adama ekmek yok
Sen gel de yuh çekme böylesi dünyaya.
Her gün biri çıkar, başlar ben, ben demeye
Altınlarıyla gümüşleriyle övünmeye
Tam işleri dilediği düzene sokar
Ecel çıkıverir pusudan: Benim, ben diye.
Celladına Aşık Olmuşsa Bir Millet
Bu başlıkta, Ömer Hayyam’ın ünlü dörtlüğünün anlamı ve güncelliği üzerine bir blog yazısı yazacağım. Ömer Hayyam, 11. ve 12. yüzyıllarda yaşamış İranlı bir şair, matematikçi, filozof ve astronomdur. Hayyam’ın şiirleri, genellikle hayatın anlamı, ölüm, aşk, adalet, kader ve insan doğası gibi konuları ele alır. Hayyam’ın şiirleri, hem Doğu hem de Batı kültürlerinde büyük ilgi ve hayranlık uyandırmıştır.
Hayyam’ın en meşhur dörtlüklerinden biri şöyledir:
Celladına aşık olmuşsa bir millet
İster ezan, ister çan dinlet
İtiraz etmiyorsa sürü gibi illet
Müstehaktır ona her türlü zillet.
Bu dörtlükte, Hayyam, kendisini baskı altında tutan ve zulmeden yöneticilere karşı çıkmayan bir milletin durumunu eleştirir. Hayyam’a göre, böyle bir millet, celladına aşık olmuştur ve onun sesini dinlemekten başka bir şey yapmaz. Bu millet, sürü gibi illete boyun eğer ve her türlü zillete layık olur. Hayyam, bu dörtlükle, milletin uyanık olması, haklarını savunması ve zalimlere karşı direnmesi gerektiğini vurgular.
Hayyam’ın bu dörtlüğü, bugün de geçerli ve önemli bir mesaj içerir. Çünkü dünyada hala pek çok ülke ve toplum vardır ki, kendilerine haksızlık yapan ve özgürlüklerini kısıtlayan yönetimlere karşı ses çıkarmazlar. Bu ülke ve toplumlar, celladlarına aşık olmuşlar ve onların isteklerine göre yaşamak zorunda kalmışlardır. Bu durumda olan milletler, hem kendi hem de insanlık için büyük bir kayıptır. Çünkü insanın en temel hakkı olan özgürlükten mahrum kalmışlardır.
Bu nedenle, Hayyam’ın bu dörtlüğünü hatırlamak ve üzerinde düşünmek gerekir. Millet olarak celladımıza aşık olmamalıyız. Celladımız kim olursa olsun, ister ezan ister çan dinletsin, biz ona itaat etmemeliyiz. Biz sürü gibi illete razı olmamalıyız. Biz her türlü zillete müstahak değiliz. Biz özgür ve onurlu bir milletiz.
